Dronar og forbod

Ein drone, eller ein UAV, er eit lite ubemanna fly eller helikopter, som mellom anna militæret brukar til operasjonar der dei ikkje treng styrker på bakken, og heller ikkje vil bruke dyre bemanna helikopter eller fly. USA har dei seinare åra vore gjentatte gonger i media for å ha brukt droner til å likvidere enkeltpersonar eller grupper i Pakistan, Jemen, Afghanistan og anna plassar.

I kjølvatnet av dette har det kome krav frå fleire hald om å forby dronar, på same måte som vi har eit forbod mot personellminer, klasebomber, kjemiske og biologiske våpen, og så vidare.

Eg trur at eit forbod ikkje er rette vegen å gå. I staden må vi bruke energien på å få USA til å ratifisere den internasjonale straffedomstolen og følgje folkeretten.

Det er ingen grunn til å tru at USA eller anna land som bruker dronar vil gå med på eit totalforbod mot dronar, eller eit forbod mot å bruke dronar i krig. Anders Thorheim i Raude Krossen, seier det godt her: – I Røde Kors ser vi på droner som på alle andre typer våpen. Så lenge de styres av mennesker ser vi i prinsippet ikke noe skille mellom et krigsfly og en angrepsdrone. Bruk av droner, som alle andre våpen, må gjøres i henhold til eksisterende regler.

No er det sjølvsagt ikkje det at USA ikkje kjem til å følgje eller ratifisere eit eventuelt forbod som er den viktigaste grunnen til å ikkje innføre det. Men eg trur at det er viktig at reglar i krig 1) har ein relativt god sjanse til å bli etterlevd, og 2) ikkje er retta inn mot typen teknologi som er nytta, men handlinga som teknologien blir nytta til. (Miner og klasebomber er mykje mindre problematisk å forby, for dei har uansett ikkje anna hensikt enn å drepe og lemleste; dronar kan jo og bli brukt til sivile føremål.)

Mange av dei amerikanske droneangrepa vil være i strid med folkeretten og menneskerettane allerede i dag, utan eit spesifikt droneforbod. Då må kreftane brukast på å få endra haldningane og handlingane til dronekrigarane, og ikkje på nye forbod som berre gjeld “på papiret”.